Rock Felsefesine Pike!..

Ortada rock ve bir de onun felsefesi dolaşıyor. Bir hayalet gibi tam
belirlenemeyen, tanımlamaktan da korkulan felsefe... Bilinçte değil ama
bilinçaltımızda dolaşıyor; sormaya korkuyoruz rock felsefesi nedir
diye... Sormaya ve cevap vermeye korkuyoruz. Çünkü bir çok terimin
içi, savunucuları ya da reddedicileri tarafından boşaltılmış ya da
fanatik bakışlara kurban edilmiş. Politik değerleri karşılayan
terimlerle rock felsefesinin anlatımı, kurban edilen bu değerlerin
karşılığı olan terimleri kullanmakla ancak mümkün oluyor. Kavram ve
kavramlarla birlikte gelen us kargaşası, seyirlik fantastik filmler
kıvamına sokuyor beynimizi ve beynimizdeki düşünceleri...


Fantastik olmaya, kendimizi zorlamaya, daha büyük bir dev hayal
etmeye gerek yok. En büyük devler bile gerçekte bir basketçinin ayak
numarasına eş değer ayakkabı giyiyor. Yani rock felsefesi, gerçek
dışılık üretecek kadar fantastik değil, hayatın dışında değil, tam
olarak içinde ve kendisidir. Hayatın kendisi dediğimiz şey ise
bakışımızla renklenir, algılanır ve yaşama kavuşturulur. Yolların,
yollarımızın, hayallerimizin, umutlarımızın ve istediğimiz bir dünyanın
kendisini yani politiğini simgeler.


Rock felsefesi öncelikle hangi düzlemde değerlendirilmelidir? Bunun
cevabını “politik düzlem” şeklinde verebiliriz. Eğer “politik” kelimesi
sizi korkuttuysa ya da “ben politik olmak istemiyorum, imdat”
dediyseniz, o halde politik kelimesinin kafanızdaki tanımını
değiştirmemiz gerekecek. Çünkü kendi ürettiğimiz politik bakışı sunar,
yaşar, yaşatmak isteriz ya da diğerlerinin sunduğu politik bakışlar
bizi kıvamıyla yoğurur ve içine alır.


Her insan üzerine giydiği elbisenin modelini, rengini, tarzını,
üzerine aktardığı aksesuarı, konuşma şeklini, bakış şeklini ve üretilen
bir ürünü alma tercihini, politik görüşüyle ortaya koyar. O halde şöyle
diyebiliriz; yaşamda var olma rengi ve tercihi eşittir; politik
bakış...


Rock felsefesi, fanatik ve fantastik olmaktan öte, hayatın
alanlarına müdahale eden ve gerçeğin ortalığında bulunan bir
felsefedir.


Hemfikir olduğumuz şey; rock müziğinin sadece bir müzik değil aynı
zamanda bir görüş, hayata bir bakış açısı olduğu ise, bu görüş ve bakış
açımızın neye göre belirginleştiğini ortaya koyalım.


Hayatta her felsefenin dayandığı, ilham aldığı bir ya da daha fazla
felsefe, görüş, siyasi düşünce vardır. Her düşünce bir başka düşünceyi
etkiler, ilham verir, yönlendirir ya da asimile eder. Rock felsefesinin
ilhamını oluşturan görüş ise anarşist görüştür. Anarşist görüşün tüm
kıvamlarını kapsayan, ortak paydada buluşulan felsefedir rock
felsefesi...


Hemen tedirgin olmaya ya da heyecanlanmaya gerek yok. Çünkü
anarşist kelimesinin karşılığını şu ana kadar babalarımızdan,
dedelerimizden ve otorite olarak tanımlayacağımız güçlerden öğrendik ve
bu terim, bize korkulacak, zıvanadan çıkmış bir düşünce olarak lanse
edildi. Hatta diğer kişiye hakaret olarak da anarşist kelimesi
kullanıldı. Tiyatro eğitimi almak isteyen gence babası “Anarşist mi
olacaksın? Öğretmen olmak neyine yetmiyor?” gibi cümleler kullandı.
70’li yılların Türkiye’sinde üniversite okumak isteyen gence anarşist
gözüyle de bakıldı. Genellikle sol görüşe mensup insanlara da anarşist
denildi. Ama anarşizmin gerçek anlamı hiçbir şekilde merak ya da
tartışma konusu olmadı. Bu nedenle biz "anarşizm nedir" konusunu
tartışmaya açalım birlikte; anarşizm gerçekte neymiş, ne değilmiş
öğrenelim.


Anarşist; düzene karşı gelen, düzensizliği savunan, bunun için her
şeyi düzensiz hale getiren, düzenli duran koltuğu yana çeviren, düzenli
duran ağacı büken, düzenli duran masayı dağıtan, klozete değil,
lavaboya işeyen, yolda yamuk yumuk yürüyen bir adam değildir. Düzen
kelimesini günlük hayattan çekip alır, politik ve felsefi düzlemde
algılarsak, düzen, otoriteyi simgeler hale gelir. Anarşizm, otoritenin
ve hiyerarşinin, yani azınlığın belirlediği düzenin, toplumu ifade
etmediğini gösterir. Bu nedenle bireyden topluma giden uzlaşımsal ve
eşgüdümsel, mütemadi oluşumu, otoritenin belirlediği oluşuma tercih
eder. Yani bireyin güdüsel gelişimiyle oluşan düzeni, otoritenin
belirleyeceği düzene karşı savunur. Bu savunuşun mantıksal ve ussal
açıklamaları vardır, yani biraz daha basit bir anlatımla, anarşizm
“Bana ne! Ben böyle istiyorum.” diyen bir görüş değil; “İstiyorum,
ÇÜNKÜ” diyen bir görüştür.


Anarşizm, gelişimsel sürece ket vuran tabusal geleneği de gereksiz
ve faydasız bulur, reddeder. Bireyin ussal gelişiminin tamamlanması
olan güdüsel gelişimin, düzeni yaratacağını savunur. (diyalektiksel
düzen)


Peki anarşizm hangi siyasi rejime ya da hangi inanışa kendisini
daha yakın hisseder? İşte bu soruya cevap verilemez. Çünkü anarşizm
kendi içinde de ayrımları ortaya koyar. Bireyci anarşizm, sosyalist
anarşizm, yeşil anarşizm, insan ile tanrı arasında olması gerektiğine
inanılan otoriteyi, aracıyı reddeden anarşizm şeklinde devam eder
gider.


Yani anarşizmle renklenmiş kişi, kendi inanç ya da siyasi
ideolojisini de eleştirip, benimsediği düşüncenin, benimsenmemesi
gereken uygulamaları da olduğunu söyleyebilecek kişidir. Bu nedenle her
inancın (geniş algıyla inanç - inanmak - yaşam şekli) ve siyasi kesimin
kendi içinde anarşist düşünürleri mevcuttur. (Not: Anarşizmin belirli
bir ideolojinin kıskacında olmadığını belirlemek için kullanılmış
anlatım şeklidir. Zira aksi durumda bazı siyasi görüşlerin anarşizmden
beslenmesi mümkün değildir. Bizzat, anarşizm de bazı siyasi görüşlerle
aynı düzlemde olamaz - eşyanın tabiatına aykırılık...)


Tüm bu anarşist nüansları ortak paydada birleştiren ise anarşizmin
kesişim kümesidir. Kesişim kümesinde, insanların niceliklerine (ırk,
din, millet, kadın, erkek) göre ayrılmasının tehlikesi ve yersizliği,
doğanın tahrip edilmesine karşı duruş, ideoloji ya da inanışların
(güzel olacağına inanılan şeylerin bile) silahla mevcutlandırılmasına,
insanı yok eden menfaatlere başvurulmasına vs. karşı çıkış vardır.


Peki, rock kendisini neden anarşizme daha yakın gördü ya da anarşizmin kendisi olarak ortaya çıktı?



Rock müziğin gelişim sürecini takip ettiğimizde isyanı görürüz.
Kızıl derilinin beyaz adama isyanını, siyah adamın gırtlaktan gelen
sessiz içsel isyanını, daha sonra savaş ve silahlara isyanı, toplumu
eziyete götüren otoriter kalıplara ve tabusal geleneklere isyanı,
emperyalist oluşuma isyanı, bir diğerinin sırtına çıkılarak yapılan
danslara isyanı görürüz. Topluma, diğerine zarar veren tüm düzensel ve
tabusal geleneklere, otoritelere (adı belli olan, bilinen, otoriteler)
isyanı ve bu otoriteleri reddedişi görürüz.


Bu bağlamda rock felsefesini "aykırı politik görüş" olarak
tanımlayabiliriz. Neye aykırı diye soracak olursak; komünist rejimde
komünist otoriteye, liberal rejimde liberal otoriteye, teokratik
rejimde teokratik otoriteye, monarşik rejimde monarşik otoriteye ,
kapitalist rejimde kapitalist otoriteye aykırı...


Buradan çıkan önemli bir sonuç; rock felsefesi toplumun
sigortasıdır. Rock felsefesi toplumların ve dolayısıyla bireylerin
yaşamını zorlaştıran tüm yapı ve uygulamaları eleştirir, topluma
sigortalık eder.
Topluma sigortalık eder kelimesini “muhalefet” olarak algılarsak;
anarşist felsefe, hiçbir şekilde ve hiçbir zaman iktidarı gözlemez ve
iktidarı arzulamaz. Muhalefet olmayı ve muhalefet olmanın önemini
kavrar ve bilir. Bu nedenle anarşizm, ideolojiler üstü "politik
düşünce-görüş" olarak da algılanabilir. Çünkü eleştirdiği ideolojinin
yerine geçme arzusu yoktur. Bu bağlamda anarşizm hiçbir ideolojiye
pratikte alternatif değildir. Burası çok önemli; anarşizm hiçbir
ideolojiye pratikte alternatif değildir. Çünkü kendisini alternatif
olarak görmez. İşte bu nedenle anarşizm sistem ya da otorite değil,
sistem ya da otoritelere çomak ya da sigortadır (güvence anlamında
değil, şalter anlamında... ) .


Rock felsefesini bireye indirgediğimizde rock felsefesine dahil bir bireyin yaşamı ve öğütleri nasıldır?



Rock felsefesini benimsemiş birey, birey olmak için araçlar
geliştirir, sürüden ayrılarak daha nitelikli bir yaşam ve düşünce
geliştirir kendisine. Öz benliğini kendi akıl ve mantık süzgecinden
geçirerek oluşturur. Kendisini sorgular, öz gelişim için çabalar. Doğru
ya da yanlışları topluma ya da diğerlerine göre değil kendi aklıyla
belirler, sorar, bulur, alır ve kendisiyle ilgili sorduğu her soruya
cevap verecek hale gelir. Kendisini alabildiğine tanır. Ne olduğuna, ne
istediğine, nereye gittiğine, neden yaşamak istediğine ve ne şekilde
yaşamak istediğine, birey olarak kendisi karar verir. Karar için
bilimi, aklı ve mantığı rehber alır. "Doğrular kadar yanlışların da
üretildiği ansiklopedik dünyada, doğru ile yanlış arasındaki farkı
görebilmek için ansiklopedik dünyadan daha fazlasına; kendi aklına
güvenmesi ve kendi aklını kullanabilmesi gerektiğini bilir." Fiziksel
ya da psikolojik şiddeti, bir başkasına doğrudan ya da dolaylı zarar
verecek her türlü eylem ve fikirleri reddeder. Bireyin özgürlüğünü
doğrudan ya da dolaylı olarak reddedecek her türlü görüşe, düşünceye ve
inanışa karşı çıkar. Kendisini var etmek isteyen her türlü inanışa ise,
diğer inanışlara gizli ya da aleni yok edim süreçleri geliştirmeyecekse
saygı duyar, bu inanış ve düşünceleri var etmek için çabalar.


Rock felsefesi insaniyeti olan bir felsefedir. Bu insaniyeti ise
duygularından değil, aklından alır. Bu nedenle tabusal-dogmatik değil,
bilimsel ve ussaldır. Her düşünce, inanış ya da kişinin değil; bir
diğerinin özgürlüğünü (istek değil, "özgürlük") yok etmeyi hedeflemeyen
özgürlük talebinin ancak özgürlük olacağını bilir. Buna istinaden öz
benliğini bir diğer düşünceyi yasaklamayacak ya da yok etmeyecek
şekilde oluştururken, kendi düşünce ve yaşayışını da yasaklayacak, zor
durumda bırakacak düşünceye de tabiatıyla karşı çıkar. Bilim ve akılla,
farklı olma arzusu ve sıradanlığı reddetme güdüsüyle gelen kişilik
atılımı, tabuların topluma ve toplumdan bireye doğru verdiği zararı
görür, bu nedenle tabusal yaşamı arzulayanların arzularının da topluma
ve bireylere zarar verdiğini bilir.


Toplumun öğrettiği ve ön gördüğü tüm kavramları, davranış
şekillerini ve tepkilerini güdüsünden atar, aklıyla yorumlayarak
(gerekiyorsa) yeniden alır. Ahlaki varlığını tabusallıktan çıkarır,
rasyonalize eder. Bu nedenle tabusal ahlak yerine rasyonalist ahlakı
benimser.


Bireysel, toplumsal, sosyo-ekonomik gelişimi özümserken, gelişimin,
bireyden topluma doğru tüm katmanların faydasına olmasını hedefler. Bu
bağlamda “gelişim” kelimesiyle yetinmez -gelişimin tanımını otoriteye
bırakmaz- kendisi yapar ve kıstaslarını da belirler. İnsaniyet
merkezine oturan rock felsefesi, tüm birey ve toplumlarda yaşamsal
kalitenin artırılmasına yönelmeyen hiçbir gelişimi de samimi bulmaz.
Dolayısıyla öteki için ötekini ezen ve toplumları “her ne mazeretle”
olursa olsun ötekileştiren, hiçbir düşünce, inanış ya da fikri kabul
etmez ve ussal iknalara rağmen güdüsel reddi tercih eder.


O halde, kendisini arayan, tüm tanımları ve kalıpları yeniden
oluşturan, toplumun verdiğini değil, kendi aldığını yaşayan; kül
yutmayan, dipdiri, aklı güçlü, kendi yularını kendi ellerine alabilmiş;
en iyisi bu diyene daha iyisi vardır diyebilen, başka çaremiz yoktu
diyene başka çare var diyebilen; insan için insana yasağı; insan için
insanı "gizlemeyi"; insan için insanı insandan uzak tutmayı; insan için
insanı öldürmeyi çare olarak gören her düşünce ve inanışa karşı başka
çareler var diyen, diyebilen; kolaya kaçmayan, hileye başvurmayan her
insan, rock felsefesinin renklerine ulaşmış demektir; "hayatında hiç
rock müzik dinlememiş olsa bile!.."


Rock dolu günler dilerim...

Barış Y. AYGÜN